Leven en studie, de beginjaren van Theodorus Antonides.

Leven en studie, de beginjaren van Theodorus Antonides:

Er wordt aangenomen dat Antonides in 1647 het levenslicht zag in Farmsum maar zijn geboorte blijft in mysterie gehuld. Visscher en Van Langeraad (1903) noemen 1647 als zijn geboortejaar, zonder echter enige bron te vermelden. Het geboortejaar 1647 is door velen zonder twijfel overgenomen. Toch onthullen de DTB-registers in de Groninger Archieven geen spoor van de doop van Theodorus Antonides. De doopregisters van Farmsum uit die periode zijn ook onvindbaar. Bovendien ontbreekt er elk spoor van zijn bestaan van vóór 1684. Wat verbergt het verleden van Antonides? 

Ook Rolf van der Wouden1  (2019) twijfelt daarom aan de juistheid van de geboortedatum van Theodorus Antonides. Hij heeft hier een hypothese over:

"Zeker is dat Antonides in 1684 werd ingeschreven aan de Groninger Academie als ‘Theodorus Antonides, Omland., Phil. Gratis’. 6 Hij zou dan 37 of 38 jaar oud moeten zijn geweest. Erg aannemelijk lijkt dat niet, een beursstudent van die leeftijd. Dit spreekt des te meer, omdat er een portret van Antonides is gepubliceerd in zijn in 1700 uitgekomen commentaar op Job. Volgens het bijschrift was hij toen 38 jaar oud. Dat de arme student Antonides, als 1647 zijn geboortejaar is, zich heeft laten portretteren is echter niet erg waarschijnlijk. Raadselachtig is het dan ook dat hij dat portret vijftien jaar lang in een la liet liggen. De gravure toont bovendien eerder de gearriveerde en bekende theoloog, die Antonides rond 1700 was, dan de, misschien wel briljante, maar nog jonge student en aankomende theoloog. Logischer is het te veronderstellen dat het portret ter gelegenheid van het uitkomen Antonides commentaar op het Bijbelboek Job is gemaakt en Antonides rond 1660 is geboren."

Omdat hij zichzelf 'Farmsum Ommelandus' noemde zou je kunnen concluderen dat hij in Farmsum is geboren. Over zijn jeugdjaren is helaas weinig tot niets bekend. Datzelfde geldt voor zijn jaren als jongeling. Wumkes (1949) zegt hierover: "Ik heb een flauw vermoeden dat hij eerst schoolmeester is geweest, zich heeft bekwaamd in de Klassieke letteren en toen praeceptor werd van Henrik Ferdinand baron van In- en Knyphuisen, heer van Ulrum, aan wie hij later zijn Job-kommentaar opdroeg". Maar ook hier ontbreken de bronnen.       

In een vraaggesprek met Rolf van der Woude kwam er nog een hypothese boven water: Hij stelt dat het mogelijk zou zijn dat Theodorus Antonides (als wees?) uit Friesland komt. Hij zou als veelbelovende jongen naar Farmsum in Groningen zijn gestuurd. Vlak bij Farmsum ligt Appingedam waar een vrij bekende Latijnse school was gevestigd. Daar studeerde ook mensen van buiten Appingedam. Hij is daar waarschijnlijk onder de hoede gekomen van het geslacht Rengers. Dat waren de grote jonkers in die hoek van Groningen. Hij zou daar zijn opgenomen in het gezin om de kinderen van de familie Rengers als huisleraar het e.e.a. bij te brengen. 

Luister hier naar het vraaggesprek met Rolf van der Woude.

1 Rolf van der Wouden was van 1997 tot 2014 als onderzoeker verbonden aan het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme van de Vrije Universiteit Amsterdam